برنامه ها وفعالیت های بهداشت حرفه ای
برای دستیابی به اهداف بهداشت حرفه ای، برنامه هایی وجود دارد که هم اکنون در کشور ما بر اساس قانون کار، وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت درمان آموزش پزشکی بصورت مشترک عهده دار ارائه خدمت بهداشت حرفهای و ایمنی به کارگران و اجرای برنامه های بهداشت کار هستند و سازمان تامین اجتماعی نیز مسئول درمان و بیمه کارگران میباشد. بطور کلی برنامه های بهداشت حرفه ای عبارتند از:
1‑ برنامه های مربوط به بهداشت کار شامل شناخت، بررسی و اندازه گیری عوامل زیان آور موجود در محیط کار و ارائه طرحهای کنترل و بهسازی محیط کارگاهها، کارخانجات و معادن منطقه
2‑ برنامه های مربوط به معاینات پزشکی (معاینات بدو استخدام‑ معاینات دوره ای و اختصاصی)
3‑ برنامه های مربوط به آموزش بهداشت کارگران
4‑ ایجاد امکانات درمانی و کمکهای اولیه در کارخانجات از جمله مراکز و خانه های بهداشت کارگری‑ ایستگاهای امداد
فعالیت های اجرائی بهداشت حرفه ای
1-برنامه بهگر
به منظور ارائه خدمات اولیه بهداشتی به شاغلین کارخانجات کوچک بابعد کارگری 20 تا 49 نفر کارگر دوره آموزشی باعنوان تربیت امدادگر(بهگر) جهت معرفی شدگان ازطرف کارفرمایان برگزار می گردد دراین دوره آموزشی که مدت آن 120 ساعت می باشد درزمینه بهداشت حرفه ای، ایمنی صنعتی،بهداشت عمومی وکمک های اولیه آگاهی یافته وپس از شرکت درآزمون مربوطه درصورت اخذ نمره قبولی جهت مدعوین گواهینامه صادر سپس بعنوان بهگر علاوه برشغل اصلی درارتباط با ارائه خدمات اولیه بهداشتی به شاغلین تحت پوشش فعالیت مینماید
2- برنامه بهداشت کشاورزی
باتوجه به اینکه قشرعظیمی از افراد جامعه درفعالییت های مرتبط با کشاورزی هستند وبر حسب نوع فعالیتی که دارند درمعرض شرایط جوی وخطرات محیط کارهستند ازجمله بخارات ناشی از عملیات سم پاشی ،سروصدای ناشی از اداوات کشاورزی، تشعشعات ناشی ازتماس مستقیم نور خورشید، گردغبارها وحوادث ناشی از اداوات کشاورزی که لازم است به منظور کاهش صدمات جسمی وروحی در بین آنها اقدامات بهداشتی از نظر ارتقای سطح آگاهی این گروه درمقابل خطرات وایمن نمودن محیط کار وهمچنین سلامت آنها درقالب معاینات پزشکی ادواری پیگیری گردد
3- طرح بازنشستگی پیش از موعد کارگران مشاغل سخت وزیان آور
شاغلینی که بطور 20 سال مستمر ویا 25 سال متناوب در معرض عوامل زیان آورمحیط کار باشند شغل آنها توسط کارشناس بهداشت حرقه ای وبازرس کار به صورت مشترک مورد بررسی قرارگرفته نتیجه بازدید درکمیته های بدوی وتجدید نظر استانی مستقر درسازمان کار وامور اجتماعی استان مورد بررسی قرارمی گیرد درصورت تایید شغل در گروه مشاغل زیان آور سابغه 30 سال برای فرد متقاضی محاسبه وبازنشسته می گردد وکارفرما نیز موظف می باشد ظرف مدت 2 سال نسبت به بهسازی کارگاه ورفع صفت سخت وزیان آوری شغل مربوطه اقدام نماید دراین کمیته ها علاوه بر روساو کارشناسان مسئول مرتبط سه ارگان (مرکز بهداشت استان-سازمان کارواموراجتماعی-سازمان تامین اجتماعی) نمایندگان کارفرمایان وکارگران نیز حضور دارند.
4-طرح بقا (بهداشت قالی بافان)
باتوجه به اینکه کارگاههای قالی بافی روستای از نظر بهداشتی نیاز به بهسازی دارند لذا به منظور تشویق متصدیان کارگاههای واجد شرایط ازاعتبارات طرح مذکور درصوتی که نیاز به بهسازی داشته باشند تاسقف یک میلیون ریال کمک می گردد علاوه بهسازی کارگاها از نظر معاینات قالی بافان وآموزش آنها درزمینه رعایت اصول بهداشت حرفه ای توسط پزشکان وبهورزان مراکز روستایی اقدام می گردد .
5- کمیته های ایمنی وبهداشت کار
به منظور جلب حمایت کارگران وکارفرمایان درپیشگیری از حوادث وبیماریهای ناشی از کار کمیته ای تحت عنوان کمیته های ایمنی وبهداشت کار درواحد های بالای 25 نفر شاغل مطابق ماده 93 قانون کار تشکیل می گردد اعضاء این کمیته 5 نفربه شرح زیر می باشد:
کارفرما یا نماینده تام الاختیار وی- نماینده کارگران- مدیرفنی یا استاد کار کارگاه- مسئول ایمنی و مسئول بهداشت حرفه ای که از فارغ التحصیلان رشته بهد اشت حرفه ای انتخاب می گردد .
6- معاینات شغلی
مطابق ماده 92 قانون کار شاغلینی که به اقتضای نوع شغلشان درمعرض انواع مخاطرات ناشی از کار می باشند لازم است به صورت سالانه مورد معاینات وآزمایشات اختصاصی مربوطه قرار گرفته ونتایج در پرونده پزشکی آنها بایگانی گردد که موارد توسط اعضاء تیم سلامت مستقر درکارخانجات وهمچنین توسط شرکتهای طب کار دارای مجوز ارائه خدمات صورت می گیرد .
7- برنامه مقابله با صدا
صدا یکی از عوامل زیان آور محیط کار بوده که در اکثر کارگاهها وجود دارد.این عامل توسط کارشناسان بهداشت حرفه ای مورد ارزیابی قرار گرفته و چنانچه میزان آن بیش از 85 دسی بل باشد لازم است اقدامات کنترلی در جهت پیشگیری از عوارض آن صورت پذیرد.
این اقدامات کنترلی در دو بخش فنی مهندسی و اقدامات مدیریتی(کاهش زمان مواجهه) صورت می گیرد.آموزش شاغلین در معرض صدا یکی از فاکتورهای مهم در پیشگیری از عوارض ناشی از این عامل است که توسط کارشناسان بهداشت حرفه ای و اعضای تیم سلامت کارخانجات اجرا می شود.
8- برنامه ارگونومی
عوامل زیان آور ارگونومی محیط کار مانند وضعیت نامناسب بدنی در حین انجام کار و ابزار کار نامناسب، در اکثر محیط های کاری وجود دارد. در برنامه ارگونومی، عوامل زیان آور ارگونومی محیط کار توسط کارشناسان بهداشت حرفه ای شناسایی شده و مورد ارزیابی قرار می گیرد تا براساس آن، اقدامات مداخله ای به منظور اصلاح شرایط کاری غیرارگونومیک و پیشگیری از عوارض اسکلتی عضلانی ناشی از کار اجرا گردد. البته آموزش ارگونومی یا همان نحوه صحیح انجام کارها در این برنامه، دارای اهمیت زیادی است